Adaptacja powieści H. Sienkiewicza, pierwszej części Trylogii. Ekranizacja zaś jest ostatnią z filmowej trylogii J. Hoffmana. W tle Ogniem i mieczem rozgrywa się wojna domowa. Natomiast sam film opowiada o wielkich namiętnościach: miłości i nienawiści, zazdrości i żądzy władzy. Akcja rozgrywa się w XVIIw. na Kresach Wschodnich, gdzie zbliża się wojna pomiędzy Rzeczpospolitą a Kozaczczyzną. Jan Skrzetuski, żołnierz chorągwii Księcia Jeremiego Wiśniowieckiego, wraca z Krymu i przypadkiem uwalnia Chmielnickiego, dowódcę Kozaków, z łap opryszków. Wracając do Łubniów, pomaga Helenie Kurcewiczównie i zakochuje się w niej na umór. Film Jerzego Hoffmana ukazuje nam jeden z najbarwniejszych i najtragiczniejszych okresów w dziejach Rzeczpospolitej. Walka ukraińskich Kozaków, prowadzona, aby uzyskać wolność, obraca się przeciwko nim i doprowadza do ich całkowitego zniewolenia w granicach Imperium Rosyjskiego.
